Folklorama

Korea - 8775


De twee eerste weken van augustus was het in Winnipeg wereldfloklore geblazen. Meer dan veertige landen richtte een paviljoen in met nationale shows en specialiteiten van hun origineel thuisland. Het was ‘the Event of the Year, the longest-running festival of its kind in the world,’ lees ik in het programboekje www.folklorama.ca.
De deuren openden om zes uur ‘s avonds en sloten ten laatste om middernacht voor het grote publiek. Drie a viermaal per avond werd een show ten beste opgevoerd. De paviljoens lagen verspreidt over het ganse stadsplan wat meerdere bezoek aan verschillende paviljoenen per dag bemoeilijkte door haar verspreiding. Door de massa belangstelling was het dan ook naar goede Engelse oergewoonte braafjes aanschuiven in de ‘queue’ (rij). Tussen twee voorstellingen was het dan ook anderhalfuur (vorige bezoekers naar buiten, nieuwe naar binnen) en na betaling van $6 dat we binnen konden. Ook den afstand speelde een rol. Tussen het paviljoen van bv Oekraine en Mexico lag bv 12 km stadscrossen. Doe dat maar met het voertuig waarover ik beschikte: een 9 meters lang en 2,40 meters breed metende RV. Tweemaal is het me gelukt er twee te bezoeken doordat ze maar enkele kilometers van elkaar verwijderd waren. Met andere woorden, het werd keuzes maken en de weg erheen goed in het hoofd plannen. 45 paviljoens bezoeken in twee weken mocht je vergeten.
Beoordelen van de shows is moeilijk omdat ze allen hun eigen culturele achtergrond hadden. Toch sprongen er volgens mij gedacht toch enkele uit waaronder Oekraine. Oekrainers zijn het meest vertegenwoordigd volk in dit deel van Canada. Ook niet moeilijk, ze hadden keuze tussen 24 folklorische dansclubs en folkensembles. Mexico scoorde door zijn wild stampende kleurlijke dans. Spanje was voor mij een verrassing. Het stond niet op mijn programma. Maar het lag nu net om de hoek! En er was parkingmogelijkheid! Dat op de grond gestamp met castagnettengekletter was nu ook niet zo mijn cup of thea.
*


Canadian Flamengo



Spanje - 8888


Spanje pakte meteen de stier bij de horens met een daverende startopening. Alle dansen zouden door vrouwen uitgevoerd worden (geen mannen dus). Meteen kregen ze de volle zaal plat. Fiesta. Dat was pas genieten. De classieke flamencozanger met de schorre stem, die het ook niet kon schelen dat z’n lief er met een andere vandoor was, bleef achterwege en bleef gereserveerd voor de in Spanje zomers zonnekloppende toeristen.
Een correografie van Canadian Flamenco met een orientaal toetsje zorgde dat de dames een elgante wervelende show opvoerden waarvan we Europa nog wat kunnen opsteken.
*
Belgische Club



Belgian Club - 8755

Ik stond aan te schuiven bij de stand van Mexico. Voor mij stonden twee vrouwen de shows te bepraten. Volgens ik vernam was de ene – overvals boerentypen met dito kledij - afkomstig uit Dresden toen ze met haar ouders op 17 jarige leeftijd naar Canada verhuisden. De andere een stadsmadam van Russische origine, nieuwe coiffure en goed opgetut zoals Russische vrouwen daar een patent op hebben.
Er was een kind bij. Soort op fast food overlevende Dik Trom. Er werd aan het kind gevraagd wat hij het beste land vondt. “Belgium!” was het kordate antwoord en waarom? Omdat ze er goede wafels hadden. Daarmee was de toon ook gezet.
De Belgen, meestal Vlamingen uit de Westhoek van Veurne, Poperingen en Kortrijk, hadden als zaal hun eigen club. De show was niet zoals de andere landen een professionele doening maar hield het bij de oude tradities van de echte Breugeliaanse volksdansen. Dansen op houten klompen, op stelten en het drinken van een glasje wijn met een levende visje erin, kwamen aan bod. De eerste prijs voor originaliteit dus!


Het sympathieke kwam natuurlijk dat ze op eigen plein speelden. Op de bovenverdieping een aangenaam lokaal waar een accordionnist voor de muzikale noot zorgde en er pralines en gebak aangeboden werd. Ook het kantklossen werd er gedemonstreed.



Brazilie - 8684



Kloeke limbo danser uit Trinidad-Tobago - 8995


*
Bezocht
Roemenie www.romanianfolklorama.ca.
Oekraine (geen website meegedeelt!)
Mexico www.mexycan.org.
Rusland www.russiamanitoba.ca.
Brazilie www.guanabara.ca, www.brasilpavilion.ca, www.vivabrasil.ca.
Africa/Caribbean www.afro-caribbean.org, Winnipeg Steel Orchestra: www.winnipegsteelorchestra.com.
Belgie www.belgianclub.ca. Nederland en Luxemburg waren jammerlijk niet vertegenwoordigd.
Korea (geen website megedeelt!)
Spanje www.theatreflamenco.ca.
Portugal (geen website meegedeelt!)
Slovenie www.canadianslovenian.mb.ca, www.slovenia-tourism.si.
Caribbean www.caribbeancommunity.tripod.com. Hier was het de vrouwelijke limbodanser dat de show stal.
Chili lindo
Servie www.kolo-winnipeg.ca.
Hongarije www.kapisztran.com.
Info:Folklorama: www.folklorama.ca. Winnipeg Cultural Capital of Canada 2010 www.artsforall.ca.



Caribbean lindo - 8942

Golden Boy

Een bronzen kunstwerk als scheepsballast
(De Golden Boy van Manitoba)



Golden Boy boven op het Legislative gebouw van Winnipeg


We maakten een begeleid bezoek in de Legislature Building in Winnipeg. Onze gids was een jonge vrouw die heel wat te vertellen had over het gebouw dat oorspronkelijk groots gezien was om de toekomstige drie miljoen bewoners van de provincie een wetgevende lichaam te geven.


De twee bizon’s aan de marmeren trap - 9099

De twee elk vijfton wegende bizons aan de monumentale trap van Italiaans marmer stonden er nog onaangeroerd. Volgens onze gids kon niemand vertellen hoe die daar gekomen waren!?! We volgde haar de trap op naar boven en kwamen uit op een zaal waar in het midden een waterputachtig rond gat met marmeren balustrade stond. De gids vertelde dat het gedeelte van het plafond boven ons Romeins was. Waar we stonden Grieks- en benedenvloer (te zien op de bodem van de put) uit Egyptische architectuur bestond. Als we in de put naar omlaag loerden ontwaarde we in de vloer een in marmer uitgewerkte ster in een cirkel. Ster en cirkel stonden niet in het midden maar raakten zo van boven gezien aan de rand van de put. En nu de truk met de hoge hoed! Als we meedraaiden aan de ronde balustrade bleef het geheel ons volgen en stond niet na een halve toer rond gewandeld hebben rechttegenover ons, wat we toch verwachtte, maar bleef ons braaf volgen. Optisch bedrog?


De ‘Golden Boy’
Nadat we nog wat zalen met uitleg hadden doorlopen en aanhoord - waaronder de raadszaal die als enigste in Canada bestaat uit een halfronde. De vootzitter vooraan met links de verkozenen des volks die het voor het zeggen hebben en rechts (of andersom) de oppositie die altijd tegendraads zijn zoals het in een goede ruzie makende democratie pas - kwam het interessantste dat mij bijgebleven is. De Golden Boy on top van het regeringsgebouw, origineel als ‘Eternal Youth’ gedoopt.
Het gevaarte weegt 1.650 kilogram en is 5,25 hoog. Het werd door de Manitoba regering in Frankrijk besteld en gesculpteerd door Charles Gardet. Allemaal heel goed en wel maar dat gebeurde toen Europa in vuur en vlam stond. De Eerste Wereldoorlog woedde in al haar hevigheid. In deze periode kwam het beeld klaar en werd naar Canada verscheept. Oorlog overzee voeren is er altijd een te kort aan scheepscapaciteit. De Amerikanen die zich ook in de wereldbrand hadden gegooid eisten dan ook het schip op en zo doende maakt onze Golden Boy verschillende reizen mee heen en weer over de oceaan. Het bronzen beeld was wel door de gringo’s aangetroffen maar deze vonden het een goede scheepsballast onderaan het schip. Het bleef er dan ook de ganse oorlog onaangeroerd liggen.
Pas op het einde van de oorlog – met geluk dat het vaartuig niet getorpendeerd werd – kon het in Halifax op de kade gelost worden. Per trein kwam het in 1919 uiteindelijk in Winnipeg aan. In 1940 kreeg het een gouden verflaagje en in 1951 24 karaats bladergoud opgelegt.

Zoek het verdere verhaal maar eens op in Wikipidea: Golden Boy, Manitoba.

Het ziekenhuis

Het ziekenhuis
Er was heel wat te doen dat weekend, de grootste rodeo van Manitoba in Morris. In Neepawa, de wereldhoofdstad van het Lily (lelie-) bloemenfestival en in Gimli een fameus populair internationaal filmfestival. Veel heb ik ervan niet genoten. Ik lag met hevige darmklachten te creperen in het Grace Hospital van Winnipeg.


De avond ervoor had de dienst 911 mij op de truckersparking van de ‘Flying J’ opgeraapt en mij er heen gebracht. Later zouden de dokters verklaren dat het een darmblokkade betrof. Als het na enkele dagen niet uit zichzelf opgelostte zou het snijden worden. Gerekend werd op 10 dagen onderkomen op kamer 433.
*
Nursen
Goed voorzien van een breed achterwerk en dito facade had ook hier blijkbaar de fast food industrie voet aan de grond. Ik werd onder handen genomen door een baboeska – de vrouwen lijken door dat overgewicht hier jaren ouder dan ze in werkelijkheid zijn. Na zich als Nicole voor gesteld te hebben kwam de dagelijkse vragen dat ik duizenden malen per dag zou moeten beantwoorden.
“Did you have passing any gaz?” Vertaling: heb je vandaag al scheten gelaten?
“Did you have belly moving today?” Vertaling: heb je vandaag al gekakt?
Gewassen werd er niet aan bed. Ttz. Je kreeg een teel lauw water, nodige zeep, handdoeken, enz. en help your self. Niet bedlegerigen konden naar de ‘washroom’. Washroom staat niet voor ‘washsalon’. In Canada is dat het toilette of kortweg een WC met lavabo.
*
De verpleging
De verpleegsters dragen geen strak witte ziekenhuisuitfit. Broek en veel kleurige blouzes met bloemmotieven. Bij het pijn doen al bv het geven van een injectie, afsleuren van tape dat lekker in het haar blijft plakken, gebeurt altijd met en resems van “sorry, sorry, sorries....”.
Heater Cariuo, van de Winnipeg Free Press schreef in een colon: ‘Canada is one ‘sorry country’, hierover dat dit fenomeen vermoedelijk komt door hun Britse afkomst. “Als ik in de US negen op tien maal hoor “I’m sorry,” zeg ik: “you must be Canadian”, dan kan je er donder op zegen dat het antwoord steevast: “How did you know,” is.
Verder: Living in a social democracy, we put the collective before the individual. Americans, however, put individual rights before the collective. Canadians are more aware of the big picture, and respond accordingly – with politeness, which is a social convention reflecting civility.”
Verder zijn volgens haar: Canadians are close to the immigrant experimence. Many of our parents and grandparents were immigrants, especially postwar, and came from countries and experiences where to flout authority meant death – we have been taught to be always polite, and not make waves.
We zullen maar aannemen dat dit inderdaad zo is.
*
De verpleging
Op de ongewenste uren van de dag/nacht wordt je gewekt om de bloedruk te meten, de temperatuurmeter onder de tong en een vingertje voor de zuurstof. De conversatie dat er bij hoort is altijd monotoon: “how do you feel?” “Feel okay”. “No pain?” “No pain, en laat me nu verdomme slapen!” “I beg you pardon? “Good!”
De ziekenzusters zijn vriendelijk en professioneel correct. Het verzorgen gebeurt dan ook in snel tempo. Via de neus had ik een sonde naar de maag dat deze moest leeg pompen en zo houden. Pijnstillers (morfine) werden welwillig verstrekt. Canadese ziekenhuizen houden niet van zurige en agressieve patienten die lijden onder ondragelijke pijnen. Het hindert het verzorgingswerk.
*
Blijde intrede
Nochtans was mijn blijde intrede in het ziekenhuis niet mijn beste optreden geweest. Het begon al in de ambulance waar de ziekenbroeders zonder het toedienen van wat dan ook mijn kop afzuurden met vragen naar papieren. In de receptie van de Grace Hopital een herhaling van het vorige. Ook gaf ik hen de telefoonnr. van Ingrid. M’n enigste contact in deze vreemd voor mij onbekende wereld. Ze zouden wel bellen maar vergaten het meteen.
Twaalf uur op Intensive Care nog geen teken van Ingrid. Ik vroeg de hoofdzuster of er wel gebeld was. Ze kon mij niet inlichten. Nu werd ik pas kwaad. Gloeiend kwaad. Dreigde als er meteen niet gebeld werd ik alle medewerking zou weigeren. Ik wist dat Ingrid maar een halve dag in Winnipeg zou zijn voor een nieuwe vracht op te halen en dan in de weidse prairie zou verdwijnen. Voor hoe lang?
De door mij woede uitval van streek gebracht zocht ze mijn dossier, vondt het telefoon en belde waar ik bijlag. Geen gehoor. “Is dit wel het juiste nummer,” ze las het voor. Niet dus. Een cijfer verkeerd. Konden ze in de receptie nog niet eens 10 cijfers correct overschrijven van het papiertje dat ik bij mijn I.K. bewaarde.
Voor mij was de maat vol. Ik vroeg om zelf te mogen bellen. Met het goede nummer. Het mocht. Ik kreeg Ingrid aan de lijn die op het punt stond af te reizen. Geschrokken belde ze haar werk op en kreeg gelukkig vergunnig de duizenden kilometerstellende afstand voor die rit niet te moeten doen.
Het volgende incident was dat niemand het nodig had geacht mijn ziekenverzekering (EuroCross Reisbijstandsverzekering) in te lichten. Ingrid bleef erbij staan tot ook aan deze vereistte werd voldaan. Ziekenhuizen!
*
De zieke collega’s
De ultrafunctionele ziekenhuisbedden waren voorzien van de naam van een schenker of toch van een firmanaam. Ik lag in een vierkamersbed met naast mij een half dode en rechttegenover twee levendige Filippino’s. De ene had de dezelfde problemen als ik en was al geopereerd. We werden dan ook de beste maten. Gedurende het bezoekersuur liep de kamer dan ook nog stampvol met kakelende familieleden van alle leeftijden.
De Filippino’s mochten na enkele dagen naar huis. De bedden werden ontsmet, van verse lakens voorzien en ingenomen door een Indier of Pakistanees. Het verschil ken ik zo niet. Ene droeg wel een tulband.
Hier ook een toeloop van familie. Die bleven. Ook ’s nachts. Bij het verzorgen trokken de verpleegster het gordijn toe. De aziaten verlieten niet de kamer. Volgens het gordijn toeschoof, schoven ze een voor een mee aan de binnenkant ervan naar het ziekenbed toe. Rond het bed stond het dan ook stampvol. Ze hinderden hierbij wel het verplegende personeel maar die vonden dat blijkbaar gewoon. Multiculturele samenleving heeft zo zijn charmes!
*
Parkeerwachter
Vanuit het vierde verdieping van het Grace Hospital zag ik hem. Hij droeg een groen-geel hemd met donkere broek. Hij was druk bezig nummerplaten van de auto’s te noteren. De maximale parkeertijd was twee uur. In Canada gebruiken ze geen blauwe parkeerschijf. De parkeerwachter loopt even langs, krast met een krijtje op de band een streepje. Als hij de volgende ronde (na meer dan twee uur) langsheen komt en het streepje staat nog daar, waaruit blijk dat de wiel niet verdraaid is, behoor je tot de gelukkigen die een prijs gewonnen hebben.
Na vijf dagen werd ik onslagen uit het ziekenhuis. Het had nog wat natte voeten in de aarde. De dokters hadden besloten we wat te houden voor studiemateriaal voor de studenten. Ingrid dacht er anders over.

Powwow

First People en First Nations

First People en First Nations



Wat wij kennen het als Indianenreservaten, heet hier ‘First Nations’ bewoond door ‘First People’(indianen). De aborinals in deze open ruimten en vrij toegankelijke gebieden krijgen onderhoudsgeld van de gouvernement. Degene die verkiezen er buiten te leven moeten zichzelf zien te bedruipen maar zijn wel belastingsvrij. Ze beoefenen zelfstandige familiale (stam) taxvrije ondernemingen als benzinestations en zelfs casino’s.
Op onze zwerftocht reden we meermaals door First Nations grondgebied. Op de wegenkaart aangeduidt met een oranje vlek. Ingrid maakte me er op attent dat hun huizen niet zoals het hoorde ondehouden waren en ook niet van een omheining voorzien. Het viel me later op waarom ze hun huis niet afgebakende. Waarom zouden ze? Eeuwen was de prairie van iedereen. Er werden wel oorlogen gevoerd voor de jachtgronden, zeker bij voedselschaarse, maar niet voor het bezit van de grond. Indianen waren nomaden en hoorden niet thuis op een vaste woonplaats.
Stadsindianen hebben een slechte faam. Onaangepast gedrag, werkloosheid, criminaliteit, vuurwater en alcoholisme zijn er niet vreemd aan. 50 % leeft onder de armoedegrens. Enkel 30% heeft zijn High School (middelbaar onderwijs) afgemaakt.
*
Jaarlijke assembly

De Chiefs van de First Nations -7916

De derde week van juli had er in Winnipeg een nationale meeting plaats van de Chiefs van 630 First Nations. De jaarlijkse algemene assembly gebeurde onder het voorzitterschap van de nieuwe nationaal verkozen Grand Chief Shawn Aleo. Er werden 6.000 deelnemers verwacht. De stad pompte $2.5 miljoen in de economy. Op de programmadiscussies stonden handel, gezongheidszorg, onderwijs, behuizing, kinderwelzijn en ‘resource revenue sharing’. Maar voornamelijk zelfbestuur was het hete hangijzer.
Het is maar de vraag hoe je 630 moesachtertuintjes, hopeloos verspreid over het ganse land, moet samenbundelen tot een grote akker!
Een staat in de staat en geen integratie in de multiculturele samenleving van de emmigranten.

*

Powwow


Gedurende de driedaagse was er dagelijks Powwow in de Forks/Fourche van Winnipeg en een rodeo in Swan Lake First Nations nabij Headingley. Net buiten Winnipeg langsheen de Hwy 1 West.
Zoals bij de Olympische Spelen werd er ook een vlam naar de al meer dan 6.000 jaar oude ontmoetingsplaats in de Forks gebracht. Eigenlijk waren het vier.. uit elke windstreek een. Aangeduid met een rode, zwarte, gele en witte vlag. Het vuur, geen gasvlam, werd dag en nacht voor zolang de powwow duurde bewaakt door in rode hemd gestoken vrijwilligers, en van vers brandhout voorzien.

*

De Powwow is een sterk kleurrijke getinte folklorische ‘grass-dans’. Een groep 8 tot 12 indianen, gezeten rond een grote trom, geven met eentonig getrommel, als het monotone gedenderd wanneer een trein over een spoorweg rijdt, met nu en dan een forse oplawaai met een pook en bij het uitstoten van rauwe kreten en kattengekrijs van een kat die de nek omgewrongen wordt, het kandans aan voor de grasdansers. “Eja i ja i ja e ja ija ija e ja ija ija ija” ... enz.

Kleurlijke indianen in folklorische uitfit uitgedostte mannen, vrouwen en kinderen dansen dan met korte stapjes in een grote cirkel achter elkaar in het rond. Er zijn verschillenende dansvariaties maar voor mij leek het allemaal eender: het platstampen van het prairiegras.


(Zie ook Wikipidea ‘First Nations’ en powwow.)

Zie ook bij uitgeverij UNIBOOK ons laatste verschenen boek: Zwerven in Zuidwest-Europa, Frankrijk, Spanje, Portugal met de pelgrimsweg naar Santiago de Compostela als rode draad in dit reisverhaal www.unibook.com.

De 'murals' van Winnipeg

Murals, de gevelkunst


Mural Tourgids Dana


Gedurende de zomermaanden kan men in Winnipeg een ‘Murals Tour’ meemaken. Behalve op zondag is er dag- en avondwandeling voorzien a $5 voor volwassenen en $2 per kind en, een ‘refreshment stop included. Tel.: 954-7900. www.westendbiz.ca. E-mail: info@westendbiz.ca.


In Winnipeg’s West End volgden we Dana, onze gids die heel wat te tetellen had over deze gevelkust. Zoals in vele hoofdsteden zijn ook deze buurten oud en lijken verpobert. Kunstenaars besloten de gevels van een meer pretiger kleurtje te voorzien. De huizen staan hier niet aaneengebouwd maar in blokken los van elkaar in de voornaamste straten als Ellice Avenue. De zijstraten bestaan uit kleine houten cottages, dicht tegen elkaar aangebouwd, wat de vrees voor een massale stadsbrand niet uitsluit.
Dana verteld dat de muurschilderijen, volgens grote, verf en kunstenaar die er aan werkt, gerekend moet worden vanaf $5.000 tot $ 20.000. Dit kan de eigenaar van het pand niet opbrengen en is dus aangewezen op sponsering.



Detail mural in Gimli – 035


Vietnam - 9186



Mural van Jennifer Johnson 2005 - 8841



de beren - 186


Niet alleen de muren werden beschilderen maar overal in Manitoba bevinden zich beschilderde betonnen beelden van beren. Deze zijn uit een stuk gegoten en doet ons denken aan de in Europa beschilderde uit kunstmayterialen koeien, paarden, olifanten, enz.

Wat ik zeker nergens aangetroffen heb is gravetie. Volgens Ingrid wel in de Nord End, een verpoberde buurt.

www.themuralsofwinnipeg.com

Het spookhotel

Het spookhotel Fort Garry dat verscheidene permanente gasten heeft - 6070


Voordat Ingrid in haar nieuwe woonst in kon verbleef ze in een week in het Fort Garry hotel. Ze wilde het me laten zien omdat er op de top een ronddraaiend restaurant was. We namen de lift naar de 31 verdieping en bleven vastzitten op 17!
Er zat niets anders op dan de alarmknop in te drukken en hulp te vragen. Het bleef duren en we gingen erbij op de vloer zitten.

Volgens Ingrid was dit niet zo ongewoon in dat hotel. Er gebeurden hier rare dingen. Bij haar verblijf was ze al eens tweemaal vast komen te zitten. Een kind verdronk in het bad en nog wat van die enge dingen. “En weet je? Dit is een spookhotel!” Ytijd voor wat meer uitleg. Ingrid verteld verder:
*
Het spookt er
‘- Een vrouw bood zich aan de receptie van het hotel met de bede een bepaalde kamer te huren. Toen de manager haar aanbood een betere gelegen kamer aan te bieden, omdat deze wat oudbollig en afgelegen lag was ze niet te vernurmen. Deze kamer zou het worden. Vragen naar het waarom voor deze specifieke vraag, kwam er een heel vreemd verhaal naar boven. De vrouw beweerde er een afspraak te hebben met een dame in een begin 19de eeuws baljurk die daar (volgens haar) permanent huisde. De vreemd verward doende vrouw kreeg de kamer.
De manager vondt het maar vreemd en sprak erover met een reporter van de plaatselijke krant, de ‘Winnipeg Free Press’. Deze deed onderzoek in het archief van oude kranten naar gegevens van het hotel. Bleek dat in de bittere ijskoude winterdag van 10 december 1913 het hotel na twee jaar bouwwerk haar deuren opende met een galaball. De krant wijde er twee volle bladzijden aan. Voornamelijk de dames van de high society werden grondig onder de loep genomen. Toch hun garderobe. Er waren er 140 waarvan de reporter van dienst de kleding beschreef tot in de kleinste details toe.
Er zouden nog vreemde verschijningen plaats grijpen. In de eetzaal werd ’s avonds laat door twee keukenhulpen een manspersoon aangetroffen genietend van een laat souper. Als de manager erbij gehaald werd was de verschijning weg. Leeg restaurant. Er bleken ook regelmatig poltergeisterse geluiden van pottengerammel en andere vreemde geluiden door de hotelgangen waar genomen te zijn.
De toen vrouwelijke manager, tot nu koel de geestverschijningen gelaten voor wat het waard was, kwam op een dag zelf met het volgende verhaal boven water: Ze had zich al in bed te rustte gelegd en wachtte op haar man die met nog wat papierwerk bezig was. Viel in slaap en werd wakker toen haar man naar boven kwam en op de rand van het bed ging zitten en daar bleef zitten. Verwonderd waarom hij niet als naar gewoonte meteen onder de lakens dook keerde ze zich om. De kamer was leeg.-’
*
Plots schoot de lift terug in gang naar beneden. We konden eruit op de tweede verdieping. We hadden genoeg sensatie voor die dag meegemaakt en verlieten als de bliksem het hotel.

Oil Sands

Oil Sands of teerzand

Als we door de prairie van Alberta en Saskatchewan reden hadden we al heel wat ‘Ja-knikkers’ in het veld gezien. Aardoliewinning. De provincie drijft op aardgas (Medicine Hat), aardolie en oilsands. Een rijke provincie dus alsmede dat ook het druk bezochte NP van Banff en Jasper tot deze provincie behoren. Toch is een vuiltje aan de lucht!



‘Ja-knikkers’ van de olieindustrie van Alberta - 7135


Asfalt

Als we terukwamen van onze reis in Winnipeg reden over de Portage Avenue (spreek uit: portiets), de ruggegraad van de stad. Tot mijn verwondering was een gedeelt, het slechtste van de rijvakken, hersteld met asfalt. We zweefden er lekker over zonder schokken als op een Franse nationale baan. Voor het eerst rammelde de RV niet uit elkaar door de kapotte versleten betonblokken. Canada had het nieuwe produckt ontdekt. Ook aan de Perimeter (ring) omheen de stad waren werklieden druk in de weer om de kapotte rijvakken te voorzien van de Black Stuff!
Deze asfalt is een restproduct van de Oil Sands. We raadplegen even Wikipidea hierover.

Oil Sands of teerzanden zijn afzettingen van zand, klei, water en bitumen. De bitumen, die tot olieproducten verwerkt kunnen worden, zijn door de hoge prijzen op de oliemarkten een bijzonder interessant alternatief voor aardolie geworden. Wel zijn er twijfels over de milieueffecten, de uitstoot aan broeikasgassen is 1,5 maal zo groot voor een effectief gewonnen liter ruwe olie.
Reserve
De totale gekende wereldreserves bedragen het equivalent van 6000 miljard vaten aardolie; meer dan de conventionele aardoliereserves. Het Athabascagebied in Canada en het Orinocogebied in Venezuela zijn beide goed voor één derde van de wereldreserves. Voor Canada is 20% van de reserve in dagbouw te winnen. De overige 80% van de reserves zit te diep voor dagbouw en moet met verschillende kostbaarder methoden worden gewonnen.

Hier in Canada is er heel wat te doen over de ontginning.
Canada profiteert er niet direct van doordat het ontgonnen en via pijpleidingen vertransporteert wordt naar de Verenigde Staten. Dit komt door een eerder gemaakt ‘free-trade agreement’. Twintig procent kan gewonnen worden aan de oppervlakte. Daarna moet er dieper en dieper gegraven worden. Dat betekend een vernieling van landbouw, ontbossing, wildleven van dieren, enz., voor een oppervlakte van 149.000 vierkante kilometers, groter dan Engeland.
Op het ogenblik wordt er een documentairefilm gemaakt dat de ‘Oilsands ontginning’ in Alberta in een kwaad daglicht zet. De docufilm H2OIL is dan ook omstreden. Aardolie is big business. Er wordt dan ook met miljoenen dollars smeergeld gesmeten om politici aan de kant van de oliebaronnen te krijgen. Een leger advokaten in dienst genomen die klachten van de Groene Jongens in de rechtzalen naar de prullemand moet verwijzen. Greenpeace deed begin augustus een stunt door een enorm doek op te hangen aan de top van de ‘CalgaryTower. ‘Separate Oil and State’ stond er geschreven. De negen alpenisten die het doek hadden opgehangen werden gearresteert en voor d rechtbank gesleurd. De boodschap een succes. Het vertelde iets in vier woorden over de vrijage tussen de olieindustrie en de staat. Het was gratis voor niks frontpaginanieuws in alle Canadese kranten. De regering moest als tegenprestatie $268.000 belastinggeld ophoesten om pro-oilsands weerleggingsartikels in de kranten te huren.
De ‘crude oil’ is van minder kwaliteit dan deze in de Persiche Golf. De verwerking verslind dan ook tonnen water. Ik lees hier in een verslag: it takes four barrels of water to extract one barrel of oil. En dat water moet dan geleverd worden uit de Rocky Mountains, waarna het de rivieren vervuild en de visbestand vernietigd. Kankerverwekkend?
We kunnen kiezen. Rijden we onze auto’s verder kapot op de gebarsten betonblokken of verkiezen we de trilvrije zachte afvalt?

Zie ook op Google:rethinkalberta.com en lees op Facts.


Detail uit de grote tipee van Medicine Hat - 7627

Vikingfestival in Gimli

Voor onze gevoelige kijkers: ze zijn niet echt dood hoor! - 8429

In Gimli, een voormalige IJslandse nederzetting aan het Winnipegmeer, nu reante badplaats met marina, ging deze zomer de jaarlijkse vierdaagse Vikingfestival van start. Een Vikingdorp met gevechtsdemostraties. Het dorp is natuurgetouw ontworpen met de materialen die in die tijd voorhanden waren. Ook de bewoners leven, eten, slapen, ontwerpen kleren en gebruiksvoorwerpen in de stijl Noorsmiddeleeuws. Volledige families verblijven er, ook met kleine kinderen. De toegang was gratis (donaties altijd welkom) en aan de ingang kregen we een korte schets met als afsluiter: ‘aankomen moog je, maar hun niet voeden!’
De acteurs kwamen vanuit alle windstreken van het noordelijk halfrond. Ook vanuit Scandinavie en USA. In Denemarken had ik al verschillende van deze (zomerse) replicadorpen bezocht. Het zijn “gezelligeonderonsclubs” zoals er ook andere met Romeinse soldaten, middeleeuwse ridders en waaronder zelfs cowboyclubs in Belgie bestaan.


8450

De leden nemen deze leefwijze dan ook ernstig op. De demonstratie van de gevechtstechniek is dan ook niet van de poes. Er werd lustig op los geklopt dat stukken in het rond vlogen. Het was zeker niet met platieke speeltjes, maar met het blanke zwaard en bijlgehak dat de woestelingen elkaar naar het leven stonden.



Erik de Norman, onze Viking ter plaatse - 8472

Storm over de prairie

Storm en andere natuurverschijnsels over de prairie

De Odometer
We passeerden een bruin informatieplakkaat. Odometer las ik. Ingrid stelde de kilometerteller op nul. Iedere kilometer stond de afgelegde afstand aangeduidt langsheen de weg, 2, 3, 4 enzo tot tien km. Hiermee kan de chauffeur controleren dat zijn afstandsteller in zijn voertuig goed afgesteld is.

*

- 9129

Een plotse windvlaag deed onze RV gevaarlijk slingeren. Ingrid trapte op de rem waardoor de cruisecontrol uitviel en ging over op manuel. Dreigende wolken voorspelden weinig goeds. Er was kwaad weer op komst.
Naast het dagelijkse verbazende wisselend wolkendek van de ‘Living Sky’ is een nachtlelijk vuurwerkschouwspel van bliksemschichten zonder de daarbij horende donderslagen, heel ver weg, in de prairie niet zo ongewoon. Het spel van vuur dat tegen de wolken kaatst heeft een beeld dat geen enkele kunstschilder ooit zou kunnen vasleggen. De Living Sky van de wijde Grote Vlakte is ook ’s nachts het aanschouwen waard.
*
Het Noorderlicht
Aurorae Borealis is het fenomeen dat wij kennen als het Noorderlicht. Ondanks dat het ook in Noord-Europa waargenomen kan worden, is het door lichtbezoedeling eerder zeldzaam geworden. Canada is bevoorrecht door haar onbewoonde uitgestrekte streken. Het fenomeen is het resultaat van de botsing tussen gasdeeltjes in de aardse atmosfeer en het botsen van zonnedeeltjes van de zonatmosfeer. Verschillende kleuren zijn af afhankelijk van het type gas waarmee het botst. Een zonnestorm in de vroege zomer was verantwoordelijk dat op 3-4 augustusnacht er een waar genomen werd.
Zonnewinden stuwen zonnedeeltjes (jodium atomen) naar het aardse magnetische poolveld. Deze zone heet de magnetosfeer. De staart, die soms ver uitloopt naar het zuiden, geeft hierbij energie vrij. Deze magnetische energie transformeerd nu in kinetische energe en verhit wat het Noorderlicht veroorzaakt door opflikkeringen.
De aurorae ovale ring rond de noordpool magnetisch veld. Ook de hoogte is een verschil. Hoe lager de aurorae in de lucht, hoe groter de kans om hem te zien. De aurorae kan zich uitstrekken van 80 a 1.000 km boven de aarde. Dit komt door de aardse kromming, zodat dit verschijnsel het meest voorkomt in het noorden, waar de groene- en rode lichten, dansen, dwarrelen en flitsen een spektakel te beste geven aan het firmament. Verder naar het zuiden zijn de hoger aurorae zichtbaar, en verschijnen als gloed aan de noorder horizon.
De zon was het meest intact sedert 2001 toen de laatste periode van ‘solar maximum’ plaatsgreep. De zon loopt een cyclus dat om de 11 jaar plaatsgrijpt. Volgens Ingrid, die meestal ’s nachts door de prairie rijdt, is dit in de lenten en de herfst.
*
Vallende sterren
De prairie had nog wat meer in peto: vallende sterren.
Elke zomer koerst onze planeet door de meteorzwerm Perseiden, wat vallende sterren oplevert.
Deze wolk van stofdeeltjes, achtergelaten door de komeet Smith-tuttle komen dan in botsing met de dampkring van de aarde en veroorzaken kortstondig een lichtstreep aan de hemel: een vallende ster of meteoor.
Het maximum valt in de ochtend van 13 augustus met vele tientallen vallende sterren per uur. Best te zien buiten de stedelijke lichtvervuiling in de open vlaktes.

Tornado’s???
Tornado’s zijn ook in de prairie niet vreemd. Gelukkig heeft er geen ons pad doorkruist.



Detail uit de grote tipee van Medicine Hat - 7626

Canada Day

We verliet Calgary en zijn rodeo en namen de Trans-Canada Highway naar her Oosten. Het moment om iets over RV’s en aanverwanten campers te vertellen.
De motorhomes of campers die wij kennen in Europa vallen hier een maatje groter uit. Veel van deze autobussengrote RV sleuren dan nog een auto achter zich mee in de trekhaak.

‘Travel Trailer en Fifth Wheel’
De Travel Trailer is een uit de kluiten gewassen camper dat, als in de EU, getrokken wordt door een auto uitgerust met trekhaak.
De Fifth Wheel wordt zoals een vrachttrailer gekoppeld aan een pick-up. Volgens Ingrid interessanter dan een motorhome. Je kan de trailer als stacaravan ergens plaatsen (campground of truckersparking) en de pick-up gebruiken als wagen om rond te rijden. Deze trailers gaan levenslang mee terwijl de motorhome kwetsbaar is wegens mechanische slijtage of afkeuring wegens ouderdom door de autoinspectie. De meeste trailers hebben dan ook nog zijflanken (4 tot 5 sidewalls, slide-outs of pull-outs) die electrisch uitgeschoven kunnen worden waardoor de levensruimte verdubbeld tot een geuze huiskamer met alles erop en eraan.


Een Fifth Wheel met paardenstal ingericht door rondtrekkende pro rodeocowboy’s - 7413



De Airstream of zilveren kogel - 5823

Silver bullet, de legendarische Amerikaanse Airstream is eerder zeldzaam geworden en is meestal verdwenen van de wegen.


Canada Day in Medicine Hat


De feesttaart wordt op een op zijn rug liggende chocoladebeer geplaatst - 7708

Canada Day/ Fete du Canada is voor Canada de voornaamste dag van het jaar. Het hete vroeger ‘Le Jour de la Confederation’ (Dominion Day) dat een federale statutaire feestdag werd daterende van 1 juli 1867: de geboortedag van Canada (Constitution Act.1867).
Canada Day wordt dan ook overal in Canada gevierd met parades en veel feestelijkheden en vlagvertoon. De souveniershops doen dan ook gouden zaken met verkoop van Canadese vlaggetjes en allerlei spullen waarop het nationale embleem voorkomt.
OK, Ingrid besloot als goede Canadese ten anker te gaan in het stadje Medicine Hat en de feestelijkheden mee te beleven. Medicine Hat, zesde grootste stad van Alberta, is gebouwd op een kollosale gasbelt, waaraan het dan ook The Gas City genoemd werd. En waar komt die andere gekke de naam dan vandaan?
Volgens de overlevering zou het komen van de Engelse vertaling “Sa-Mus’ wat zoveel wil zeggen in het Blackfoot’s als: “arendstaartveer dat gedragen wordt door de medicijnman op zijn hoed!”
Nou moe! Er bestaan dan ook nog enkele legendes hierover. Een reusachtige kwadaardige rivierslang met de koddige naam van ‘Soy-you-daa-bee’ zou een jager beloofd hebben als hij zijn vrouw afstond, hij hem een hoed zou geven met magische krachten. “Tjintsje por tjintsje”, zeggen ze in Zuid-Amerika (change for change of voor wat, hoort wat!)
Feesten in Canada begint steevast met het veroberen van stapels pannenkoeken. Voor de rest van de dag is er overal wel een snelle hap of fast food te vinden. ‘No food, no drinks’ staat er veelvuldig op menige Canadese winkelsdeur geschilderd zoals kledingzaken. Eerst had ik het niet door. Kledingzaken verkopen toch geen eten, of toch? Canadezen (zoals Amerikanen overigens) drinken en eten al lopende op straat. Vandaar.



Detail in de grootste tipee in Medicine Hat -7625

Rodeo

Rodeo in Airdrie
Door de Canadian Professional Rodeo Association (CPRA), werd er in Airdrie, een plaatsje ten noorden van Calgary, een Rodeo ingericht. Airdrie is de hoofdzetel in Canada van deze cowboy afbeuldierensport www.rodeocanada.com.
CPRA richt jaarlijks 62 rodeo’s in. Ze werkt nauw samen met de Pro(fessional) Rodeo Cowboys Associating van de Verenigde Staten (PRCA).
We vonden de avond voordien overnachtingsplaat op een ter beschikgestelde weide voor RV’s.
De show duurde de ganse dag van af 10u,00 tot zonsondergang. Als “Ladies first” kwamen eerst de dames aan bod. De Ladies Barrel Racing is om in de snelste tijd te paard rond drie olievaten te rijden die zo zijn opgesteld dat het ronden ervan als in een klaverblad gebeurt. Er waren 61 kandidaten.


Stampede in Airdrie: Ladies Barrel Racing – 7568

Dan volgden: Tie-Down roping of Calf roping: een cowboy vangt met zijn lasso een kalf, springt van zijn paard werpt het kalf op zijn rug en bindt het aan drie poten vast.
:
Team roping: is het vangen van de stier door twee ruiters. De ene werpt zijn lasso over de kop van de stier waarna een tweede cowboy werp zijn lasso om de achterppten. Als de stier stil staat en er geen spanning meer op de lasso’s staat, wordt de tijd stilgezet.
Het meest gekende bij ons van de Westernfilm’s zijn: Bareback riding ongezadeld en Saddle Bronc riding met zadel. Het paard maakt wilde bokkesprongen om zijn berijder van zich af te schudden.
Bull riding: gelijkt op bareback riding, maar nu op de rug van een dolle stier.
Steer wrestling: is dan weer dat een jonge stier met voorsprong door een cowboy achtervolgd, van zijn paard springt, de hoorns vastgrijpt en de stier tegen de grond drukt.



Ik mocht kiezen, twijfelde en heb ze dan maar alle twee .... - 7429


Calgary Stampede
Het is misverstand van rodeo te spreken. De in Noord-Amerika populaire cowboyshow is meer dan dat. Het omhelst een gama aan rijervaringen van de deelnemers. Het zijn dan ook porfessionals die van Stampede naar Stampede reizen als rondtrekkende circusartisten.
De tien dagen durende legendarische Calgary Stampede is ‘the greatest outdoor show on earth,’ wordt ons voorgeschoteld. Vern Kimball (*), de CEO van het spektakel, wil niet weten van dierenafbeuling. “We hebben gedurende de Stampede 7.500 dieren in het park. We verzorgen deze dieren volgens de hoogste standaard en werken samen met de Calgary Humane Society en de SPCA. We staan open voor critiek en dierenwelzijnorganizaties kunnen bij mij altijd terecht om zichzelf van de goede zorgen dat wij aan de dieren wijden te overtuigen. ”
Vern Kimball heeft er een ‘all year round full time job’ aan. Gedurende de tiendaagse Stampede ziet hij zelf weinig van de gebeurtenis. Druk, druk, druk! “Maar dat doet er niet toe,” zegt hij, “het voornaamste is dat het iedere keer een succes wordt.”
In 2012 viert Calgary haar 100 jarig bestaan van de Stampede.
Tegen argumenten
Peter Fricker, directeur van de Vancouver Humane Society, heeft zo zijn bedenkingen. “Wat denk je hoe een drie maand oud kalf zich voelt als het, opgejaagd, gestrikt (lasso) en hard tegen de grond gesmakt, daarna besprongen door een man en aan de poten wordt gebonden tot vermaak van een troep joelende toeschouwers,” vraagt hij boos. Hij vervolgt: “Er zijn onderzoekingen gedaan naar deze vorm van dierenmishandeling. Het ergste wat het dier kan overkomen is emotie als het zich bang voelt. Angst is voor een dier slechter dan de ergste pein. Kalveren en stier blijken daartegen niet bestand na opgejaagd, gestrikt of gesmeten tegen de grond.”
Nadat er gedurende het Calgary Spectacle van juli 2010 al in de eerste dagen zes dode paarden moesten afgemaakt worden wegens verwondingen, waren de commentaren in de kranten haarscherp.
Het lijkt er op dat ook hier het laatste woord nog niet is gezegd.


Het kalf wordt besprongen, tegen de grond gesmakt en vervolgens aan de poten gebonden – 7385

De grootste Stampede van Manitoba is in Morris, een plaatsje van nog geen tweeduizend zielen langsheen de Hwy 75, tussen Winnipeg en de grens met de US.

Voetnoot: (*) De op 1959 in Hamilton geboren Chief executive officer van de Calgary Stampede werkte tien jaar in de voedingsbranche van de Universiteit van Calgary vooraleer hij in 1986 aangezocht werd de in 1988 Winter Olympische spelen te organiseren in Calgary. In 2006 werd hij de grote baas bij Stampede.

Drumheller

140 km ten noordoosten van Galgary bevinden zich de ‘Badlands’ van Drumheller. Deze streken werden ‘slechte grond’ genoemd omdat ze ongeschikt waren voor landbouw. Later werden er steenkool gedolven, resten van voorhistorische dieren bloot gelegd en nu toerisme. Toch nog niet zo ‘bad’!


7030

Een eind naar het oosten en ten noorden van de Hwy 1, bevindt zich het Canadian Badlands National Historic Site: het Unesco werelderfgoed ‘Dinosaur Provincial Park’ www.dinausaurprk.ca. We bezochten enkel Drumheller omdat het meer te bieden had.
Je kan er niet naast kijken. In het stadje zelf staan overal plastieke dino’s je te verwelkomen met ‘the world’s largest Dinosaur’ aan het toerismebureau (zie foto). Het beeld is 26,2 meter hoog, stelt een T-Rex voor en je kan er (mits betaling) in klimmen om vanuit zijn wijd open gesperde muil een ‘spectacular’ panoramazicht te aanschouwen van de Drumllervallei.


De badlands van Drumheller - 7270

Het is mogelijk de ganse Jurassic vallei rond te rijden met de wagen. De ‘Dinosaur Trail’ genoemd. Op het eind van de baan 838, aan een rivier vaart een veerboot je gratis over naar de andere kant, waarna je de baan 837 volgt en terug rijdt naar het stadje. De veer (8 am – 10,45 pm) is vernoemd naar Andre Bleriot, een man die hier woonde rond 1904. Meer bekend bij ons is zijn broer Louis Bleriot. Hij was de man die als eerste over het Engels Kanaal vloog.

Natuurlijk is er ook een palaeontologisch museum. En je raad het al: het ‘Royal Tyrrell Museum’ is de ‘largest in the world!’


De ‘Hoodoos’ - 7197

Het meest spectacle zijn de ‘Hoodoos’. Vijf op zeven meter hoge rotspilaren die gedurende miljoenen jaren door erosie uitgevreten staan te zonnen in het troosteloze landschap. Het was toegelaten om erop te klimmen.

Info: www.TravelDrumheller.com, www.canadianbadlands.com en www.albertasouth.com.
Publicatie: Canadian Badlands, Travel Map Guide 2010 uitgeven door de Toeristische Dienst van Alberta.
Er zijn een drietal RV-campgrounds www.donausaurrvpark.ca en

Vulcan

We verlieten nu Fort Macleod en volgden de Hwy 2 North, sloegen rechtsaf aan Granum op de baan 519 en kozen terug noord op de Hwy 23, rechtdoor schoten plots in een flits de Galaxy (Melkweg) uit naar onbekende planeten in het Heelal!
Vulcan


De Enterprise - 6974

Vulcan is een prairiestadje van dertien in een dozijn waar nooit wat spectacles gebeurde tot de tv-serie ‘Star Trek’ op de buis verscheen. Vulcan heeft haar naam ontleend aan de god Vulcanus uit de Griekse mytologie, maar nu veranderde er iets spectuculairs. Een van de opvarende van het ruimteschip de ‘Enterprise’ - Mister Spok met zijn spitse oren - was voor zover ik mij herinner van de planeet Vulcan. Een wakere ondernemer zag zijn kans. Er werk een museum ingericht met alle artifacts die naar de tv-serie’s, later de film, verwezen. Een verplicht stop dus voor ruimtereisfanaten langsheen de Highway 23, en dat was Ingrid www.vulcantourisme.com.
*

Calgary Tower en de C-trein.
Over treinen gesproken. Aan een treinoverweg kan je best een dutje doen vooralleer alle treinwagons gepaseerd zijn. In de vlakke prairie zie je er geen begin of eind aan.


Eindeloos – 5389


We vervolgden onze weg naar Calgary (1,1 miljoen inwoners). Omdat we deze stad niet kende stationneerde we de RV op een parking in Crowfoot aan de C-trein. Zo geraakten we zonder kleerscheuren in downtown waar ons volgende doel ongeduldig stond te wachten. De toren die de sky lights van de stad domineerde. De zelfnoemende ‘Heart of the New West en Spirit of the West’ ligt toch, ondanks het vlakke land het anders doet vermoeden, nog meer dan duizend meter boven zeeniveau.
Zoals vele steden in het Wilde Westen was ook Calgary onstaan langsheen een fort in 1894. Betrekkelijk naar Europese begrippen jong dus. Ook dit fort was origineel gebouwd door de North West Mounted Police (Koninklijke Noordwestelijke Bereden Politie) als bescherming van de handelsweg Trans Canada Highway 1 www.fortcalgary.com.
Ingrid had het gemunt op de attractie nummer een van de stad: de Calgary Tower (191 m). Even met de lift naar boven kostte $14/persoon. Er was een ronddraaiende panorama-restaurant (pas open en toegankelijk na 5 pm) in ondergebracht. Op de gallerij, waar je in de toren kunt rondlopen was en een stuk vloer bestaat uit glas. Dat gaf je een eigenaardig gevoel als je zo boven de afgrond stond www.calgarytower.com.
Buiten de stad lag nog het te bezoeken Canada Winter Olympic Park van 1988 www.winsportcanada.ca.

De bizon

7603

De bizon (bison, buffalo en ’iini’ in Blackfoot’s)

De bizon is het embleem van Manitoba. De naam Manitoba is afgeleid van het Indiaanse Manitou, de spirituele Opper Geest van de First People.
De eerste Europeanen die Canada in de 18de eeuw verkenden waren niet weinig verrast bij het zien van deze reusachtige woeste kuddes dat over de prairie zwermden. Toen waren er nog meer dan 60 miljoen Noord-Amerikaanse bizons (buffalo’s).
De bizon was het hoofdvoedsel voor de prairie-indianen. Niet alleen het vlees maar ook voor tenten, kledij, enz. De dieren werden opgejaagd in een ‘stampedo’ naar een ‘corral’ (kraal) waar de bizon konden worden geslacht als ze het nodig achten. De First People (Indianen) waren voornamelijk jagers en minder boeren.
Later, de Metis, een kruising van Fransen en indianen, werden experts bizonjagers. De huid werd gebruikt voor sterke koorden, de tongen gekookt en aangeprezen als een delicatesse. Het bizonvlees zelf werd gedroogd en vermengd met vet en soms bessen om de smaak wat aangenamer te maken. Het vleesmengsel, het ‘pemmican’, was gekend o.a. als conservevoeding voor de poolreizigers. Het werd eerder al door de indianen verpakt en opgeborgen als reservevoeding bij gebrek.
Gedurende de euro-indianse oorlogen viel de bizon als slachtoffer van het ongecontroleerd slachten met de ‘repeating rifle’ voor de sport en onder de politieke sfeer van toen. Karkassen van dieren die enkel gedood werden voor de ‘delicatesse’ tong overdekten weldra de vlaktes. Toen de blanke settlers zich realiseerden dat de inboorlingen enkel konden verslagen worden met het doden van hun wandelende eetvoorraad, staken ze de pairie in vuur en vlam. Duizenden bizons vonden hierbij een afschuwelijke vuurdood. Anderen kuddes werden massaal in de richting van het zuiden, naar wat nu de US is, gedreven. In 1885 was de bizon compleet afgeslacht of verdreven van de Canadese Great Plains.
Rond 1900 konden een handvol conservatieve veeboeren de Canadese regering overtuigen de bizon te beschermen. Het doden werd verboden. Manitoba nam het kollosale prairiedier zelfs op in haar provincial blazoen.
In het Manitoba Legistative Building (Provinciaal Parlement) flankeren twee bronzen levensgrote bizonbeelden een monumentale trap van Italiaans marmer. Als we de wacht, waar we ons moesten melden, vertelden dat we in Brugge ook zulke beesten hadden die een brug bewaakten, de Manitobabrug, waren ze aangenaam verrast.
Mij eerste levende en laatste bizons zag in in het plaatsje Minnedosa, waar een kudde in een omheinde weide graasde en ik enkele foto’s kon nemen.


Bizon’s in Minnedosa park, Manitoba - 5256
*

De Bison runners
We komen nog even terug op het jagen van de bizon door de Indianen. In het museum Smashed-head-in Bison Jump, niet ver van Fort McLeod, Hwy 2, kwamen meer te weten. Toen de bleekgezichten de Prairies nog niet in bezit namen en de Indianen niet over paarden en vuurwapens beschikten werden de dieren opgejaagd door de ‘bison runners’ naar een koraal waar ze gemakkelijker gedood konden worden met hun primitieve wapens.
Door rivier zijn er in deze onmetelijke vlaktes canyons uitgegraven met rotsachtige ravijnen, tientallen meters diep. Dezelfde techniek, al duizenden jaren gebezigd als het opjagen naar een kraal werden ook hier toegepast. Het eiste heel wat kennis van het bizongedrag, windrichting en voorbereiding. Vooreerst moest een reusachtige afgebakende laan (fuik) gemaakt worden door middel van stenen en kleine boompjes. Daartussen zouden vrouwen, kinderen en ouderen met doeken, huiden, trommels en kreten de dieren wegjagen indien ze van richting wilden veranderen. De zwakte van de beestentroep was dat ze een leider hadden dat ze blindeling volgden. B.v. bij een aanval van een kudde hongerige wolven gingen ze over in een stampede achter hun leider aan. Ook hun reukorganen zijn sterk ontwikkeld. Het zicht beperkt. En dat zullen de bizonrunners geweten hebben. Ze smeerden zich in met wolvenvet en -mest en overdekte zich met huiden om zo dicht mogelijk bij de kudde te komen en hun dan op te schrikken. De kudde ging op de loop en om niet af te wijken van het parkoers werden ze door de langsheen kilometers lange fuik opgestelde stamleden met geroep en gezwaai zo naar de ravijn gediregeerd.
Toen de eerste bizons zich realiseerden dat ze voor de afgrond stonden was het te laat om te keren. De achterop stormende dieren duwden letterlijk de voorste over de rand heen. Honderden bizons vielen te pletter op de bodem of werden verpletterd door de volgen neerploffende mastadonten. De jacht leverde vlees, huid voor kleren en tipee’s en bot voor gereedschap op om de lange strenge winter door te komen.
Oh, ja, ook dat nog: Hoe Smashed-head? Het verhaal is dat er een indiaan het neerploffen van de bizons eens van beneden wilde meemaken. Een van de dieren viel op hem en verbijzelde zijn hoofd. Vandaar!
Buffalo jump is in het Blackfoot “pishkun” wat zoveel als bloedketel betekend. Deze vorm van jacht duurde volgens archeologische vondsten van 12000 V.Ch tot 1500 N.Ch. Pas met de introductie van het paard veranderde de jacht. De bizonjacht werd dan later ook verfijnd door de Metis die er hun broodwinning van maakten en verwerken tot ‘pemmican’. Niet allen buffelvlees en vet maar ook de buffel-, elland- en het hertvlees werden op deze manier verwerkt.
Pemmican
Afgeleidt van het Creewoord ‘pimihkan’ werd het vlees gedroogt, fijn korrelig geplet en gemengd met vet en veldvruchten. Goed bereid en verpakt kon de pemmican dan jarenlang zonder koeling bewaard worden.
‘Canawa’ is de Canadese fabrikant van Pammican met een verhouding van vlees/vet van 1:1 tot 2:1.
Het hergebruik van de beenderen.
Door archelogen, nadien door beenderverzamelaars, werden aan de klippen stapels van metershoge bizonbeenderresten bloot gelegd. Ze werden verzameld en gebruikt voor verschillende nieuwe doeleinden, waaronder het winnen van fosfoor in munitie dat gebruikt werd in beide wereldoorlogen.
In de supermarkten wordt bizonvlees in de vorm van gemalen vlees als hamburgers verkocht. Bij Sobeys trof ik een drietal zeldzame lappen ‘Bison Tenderloin (filet) Boneless’ aan (55 dollar/kg). Ik kocht een lap van 0,218 gram voor 12 dollars en bakte het als wild.


De klippen van Smashed-Head-in Bison Jump - 6817



7874

Alberta
Bevolking: 3,585,143, Oppervlakte: 661,848 m2, Hoofdstad: Edmonton 1.800.268 inwoners.
Hoogte punt: Mount Columbia 3,747 m; laagte: Salt River 183 m.
Alberta is de enigste provincie in Canada dat geen provinciale tax geint wordt. Wel wordt er een 4% heffing (Provincial Tourism Levy) aangerekend in hotels.
Website: www.travelalberta.com.
UNESCO (The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (*)
Van de 14 Unescosites bevinden er zich 5 in Alberta: Dinosaur Provinceal Park, Canadian Rocky Mountain Parks, Waterton Lakes National Park, Wood Buffalo National Park and Head-Smashed-In-Buffalo Jump.

Zie ook bij uitgeverij UNIBOOK ons laatste verschenen boek: Zwerven in Zuidwest-Europa, Frankrijk, Spanje, Portugal met de pelgrimsweg naar Santiago de Compostela als rode draad in dit ongewone reisverhaal www.unibook.com.
En Google www.roemenie.com. Klick op ‘verblijf en bedrijf’ en ‘boeken te koop’ voor ifo Zwerven in Oost-Europa en Zwerven in de Balkan.

Voetnoot (*) 851 natural and man-made wonders on Unesco’s World Heritage list, places whose loss would impoverish humankind. These sites are so significant that responsibility for their protection belongs not just to their host states or provinces, but also the world.

De Mounted Police

In mei 1873 werd de North West Mounted Police gevormd toen Canada’s eerste minister Sir John A. MacDonald, verklaarde dat de Canadese prairies wel eens best een sterke politiemacht konden gebruiken. Deze was nodig om het Wilde Westen onder staatscontrole te krijgen en het contact te verbeteren met de First Nations bevolking. Ook het uitroeien van de illegale wiskyhandel stond op het programma.


Er werd aangeworven uit verschillende delen van het land en zes divisies met een totaal van 300 officieren en manschapeen samengesteld. Vanuit Dufferin in Manitoba vertrok dan op 18 juli 1874 onder leiding van Lt.kolonel J. Macleod (*) de manschappen - wat als de ‘March West’ zou geboekstaafd worden. Gedurende drie maand werd 1.500 kilometer te paard met het nodige materiaal in huifkarren in marstempo afgelegd.
Ze kwamen toe in Alberta in oktober 1874 en begonnen meteen aan de bouw van een permanente post op een eiland aan de Oldman River. De strenge winter stond voor de deur. Deze Old Man River heeft niets te maken met de Missisipi, die ook al eens als de ‘oude man rivier’ wordt aangeduid! Toch in een lied van de musical Porgy and Bess.
De politiepost kreeg de naam van hun leider: Colonel James Macleod. De post bleef tot 1884 als ‘headquaters’ in dienst voor de complete politiemacht. Een nieuwe vesting werd hoger opgetrokken omdat de rivier nogal eens de valse gewoonte had buiten haar oevers te treden.
De North West Mounted Police zou een belangrijke aktieve rol spelen in de geschiedenis van dit deel van Zuid-Alberta. De voornaamst feiten waren het vertrouwen winnen van de First Nation bevolking bij het ondertekenen van de ‘Peace Treaty 7’ in 1877, de ‘North West rebelie’ van 1885 en tien jaar later de tussenkomsten in Yukon gedurende de ‘Klondike Gold Rush’ van eind 1890.
Rond Fort Macleod kwam met de tijd ook een nederzetting, nu een stadje met een drieduizendtal zielen. Downtown Fort Macleod is gelegen langsheen kruising van de highway 2 en de highway 3. Het fort zelf is nu een replica van het originele (1874-1884). Het museum toont aan de hand van artifacts, foto’s, enz de geschiedenis van deze mannen in ‘red coats’. In de zomermaanden wordt er dagelijks een show van de ‘Musical Ride’ opgevoerd. Vraag naar het ‘Red Serge VIP Horse Grooming Program’ www.fortmacleod.com. En als dat nog niet genoeg is er op 27 november in het stadje de grootste jaarlijkse Fort Macleod Santa Claus Parade ten westen van Toronto!
Pas in 1920 werd de NWMP de Royal Canadian Mounted Police (RCMP/GRC). Het rode uniform van deze Nationale Gendarmerie staat in de ganse wereld bekend als het visitekaartje van Canada.


Voetnoot (*) Macleod was naast politieofficier ook nog militair, advokaat, magistraat en rechter.
Zuidwest Alberta, Chinook country: www.chinookcountry.com, www.nwmpmuseum.com.



Vrouwelijke First People Mounty





Straat in Fort MacLeod 6799

Lethbridge

Mounted Police

All the way back home, leer ik nog enkele truckerswetenschappen van Ingrid
Vrachtwagens in de bergen: De verplichte wiel- en remcontrolle
Een steilen afdaling van de weg met hellingshoek 7 en meer, moeten de truckers verplicht stoppen op een daartoe voorziene uitwijkplaats met hun voertuig vanaf 4.500 kilogram en meer. Soms houdt een camera het in het oog dat deze controle wel dadelijk uitgevoerd worden. Dit is voor een verplichte wiel- en remcontrolle.
Nu zijn we terug in de prairie waar, nadat je hond wegloopt van huis je hem nog dagen verder ziet rennen (Canadese mop).
Canadezen spreken ok nooit van zoveel kilometer ver maar bv het is twee uur rijden naar.... De maximumsnelheid dat je op de highway mag bollen is 100 km/h. In somige procincies ietske meer. Iedereen rijdt op cruisecontrol en op 100 kilometer afgesteld is dan gelijk aan een uur. Enkel de wegenwerken kunnen de snelheid wat afremmen.
De periodes van de wegenwerken worden enkel door de klimaat bepaald. Dat is dan voornamelijk in de zomermaanden. Oranje borden, getooid met twee rode vlaggetjes, maken de automobilist attent snelheid aan te passen. Noord-Amerika kent minder verkeersborden dan in Europa. Men gaat er vanuit dat iedereen voldoende Engels beheerst en toont dit dan ook liever aan met teksten als: Road Construction Ahead, Prepare to Stop, 2 km Traffic Lights Ahead, enz. Alle snelwegen hebben als bij ons een nummer. Ook de ‘exits’(op- en afrit) naar een andere bestemming hebben het nummer van de secondaire weg. Zwart ovale cirkel met wit nummer. Wel opletten naar welke windrichting je uit moet (North, East, South of West).
Lethbridge





Onze eerste stop in het nu terug vlakke land was een bezoek aan het Nedelandse echtpaar Barry en Ria Bos in Lethbridge. Barry is een gepensionneerd police officer en nu secretaris van de Alberta branch van de International Police Association (IPA).
We werden voorgesteld op de wekelijkse ‘breakfast’-bijeenkomst van de leden. Toch was de stemming bedrukt. Het was de begrafenisdag van een collega (zie verder).



Restaurant in watertoren

Berry en zijn vrouw Ria deden vervolgens een rondleiding met o.a. aan de honderjarige ijzeren schraagspoorwegbrug over het Old Man Riverdal (1.623 m lang, 95,7 hoog boven de rivierbodem). Aan deze brug werd twee jaar gesleuteld met 100 man.
Verder was er als tweede attratie in de wereld bovenop een watertoren een restaurant ingericht.
Lethbridge beschikt over een prachtige Nikka Yuko Japanese tuin en op het Hendersonmeer had bij ons bezoek een roeiwedstrijd met drakenboten plaats. De negende annual competitie was ingericht door de ATB Financial Lethbridge Rotary Dragonboat Festival. Er deden 63 crews van Western Canada mee, www.nikkayuko.com, www.visitlethbridge.com
De Nikka Yuko tuin werd 42 jaar geleden ontworpen en is een van meest prachtigste tuinen buiten Japan.
Nog enkele plaatselijk wetenschappen
De juweelsteen ammolite wordt gevonden over de hele wereld. Het is een oeroude zeefossiel dat gedolven wordt uit rotsformaties van 225 tot 65 jaar oud. Het enigste verschil is dat het hier in Zuid-Alberta gevonden wordt in alle kleuren van de regenboog.
Een ‘Chinook’ is een warm heersende westenwind dat het weer in zuidwest Alberta bepaald. Het is het resultaat van winden uit de Pacifiek Oceaan dat haar vochtigheid verloor over de Rocky Mountains en neerkomt als een warme, droge stormachtige wind over de prairies. ‘Chinook’ is een Blackfoot woord dat “sneeuweter” betekend en staat gekend voor voor een snelle temperatuurstijging van vele graden in een minuut tijd.
De begrafenis van Constable Chelsey Robinson.
Op bladzijde 4 van de toeristische brochure ‘Southwest Alberta - 2010 travel planner’ staat een vrouwelijke Mountie in haar rode uniform afgebeeld. Ze beschrijft hierin haar levensloop bij de Royal Canadian Mounted Police/ Gendarmerie Royal du Canada (RCMP/GRC). We hopen haar te zien of toch een Mountie in rood pak tout court. Het laatste wat we ons konden voorstellen was de begrafenis van Constable Chelsey Robinson (formely Chelsey West) 25 jaar oud.
Bij een wegcontrolle zag Robinson hoe een auto in de verkeerde richting de highway opstoof. Om de spookrijder te onderscheppen draaide ze haar auto over de volle lengte van de weg maar werd in de flank gegrepen door een vrachtwagen. Ze stierf bij overbrenging naar het ziekenhuis.
De begrafenis was indrukwekkend. Voorafgegaan door gemotoriseerde Cherriefs en een groot ‘pipes and drums’ ensemble, werd de kist gevolgd door naar schatting zeshonderd collega’s van de Mounties en de locale plaatselijke politie.






In onze volgende blog meer over de Mounted Police in Zuid-Alberta.